Η νέα εγκύκλιος για την ανώτατη διάρκεια φοίτησης (με εξαίρεση των ΑμεΑ από τις διαγραφές "αιώνιων" φοιτητών εφόσον έχουν ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 50%) συνιστά κατάφωρη υποβάθμιση της ψηφιακής κάρτας αναπηρίας. Αντί να αναγνωρίζεται ως το πλήρες αποδεικτικό στοιχείο που προβλέπει ρητά η νομοθεσία, οι φοιτητές ΑμεΑ εξαναγκάζονται να προσκομίζουν γνωματεύσεις ΚΕΠΑ ή άλλων υγειονομικών επιτροπών, αποκαλύπτοντας ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα χωρίς λόγο. Η πρακτική αυτή παραβιάζει την αρχή της ίσης μεταχείρισης, προσβάλλει το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια και δημιουργεί εύλογη ανησυχία ότι τα ίδια προβλήματα θα επαναληφθούν και στην επικείμενη υπουργική απόφαση.
Απέναντι σε αυτή την αδικία, υπέβαλα ένσταση στο Υπουργείο Παιδείας και στον αρμόδιο Υφυπουργό, ενώ παράλληλα ενημέρωσα την ΕΣΑμεΑ, τις ανεξάρτητες αρχές και το σύνολο των βουλευτών. Στόχος μου είναι να προληφθούν νέες παραβιάσεις και να διασφαλιστεί ότι τα δικαιώματα των φοιτητών με αναπηρία θα γίνουν σεβαστά στην πράξη.
Ακολουθεί το κείμενο της ένστασης:
Προς:
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ,
ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗΣ & ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΤΜΗΜΑ Δ΄ ΦΟΙΤΗΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ & ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ
Πρωτόκολλο Γ.Γ.Α.Ε
Email: ampelesioti@minedu.gov.gr, pmpirmpili@minedu.gov.gr
Έλαβε αρ. πρωτ. ΓΓΑΕ 325 /26-9-2025 από τη Γενική Γραμματεία Ανώτατης Εκπαίδευσης <gg3@minedu.gov.gr> και προωθήθηκε στη Γενική Διεύθυνση Ανώτατης Εκπαίδευσης <dghe@minedu.gov.gr>, με την ένδειξη: Importance: High.
Α. Τσελίκα
E-mail: atsel@minedu.gov.gr
Υφυπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων & Αθλητισμού
Νικόλαος Παπαϊωάννου
E-mail: depmin3@minedu.gov.gr
Πρωτόκολλο Υφυπουργού
E-mail: mklidara@minedu.gov.gr
Θέμα: Αίτημα αναθεώρησης:
Αποδοχή ψηφιακής κάρτας ΑμεΑ ως αποδεικτικό στοιχείο φοιτητών - Ένσταση σε
Εγκύκλιο & Υπουργική Απόφαση - Επείγον / Άμεση παραλαβή πρωτοκόλλου
Αξιότιμοι/ες,
Με την παρούσα υποβάλλω ένσταση και παρατήρηση σχετικά με την εγκύκλιο, αρ. πρωτ.: 118904 /Ζ1 - 24.09.2025 (ΑΔΑ: ΛΕ8046ΝΚΠΔ-ΤΙΥ), με θέμα «Παροχή διευκρινίσεων σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 76 του ν. 4957/2022 (Α΄ 141) περί ανώτατης διάρκειας φοίτησης», η οποία αφορά στην αποδεικτική διαδικασία αναπηρίας φοιτητών.
Ι. Πρόβλημα που διαπιστώνεται
Η εγκύκλιος απαιτεί την προσκόμιση γνωμάτευσης ΚΕΠΑ ή άλλης υγειονομικής
επιτροπής για την απόδειξη αναπηρίας και ποσοστού ≥50%, αγνοώντας πλήρως την
ψηφιακή κάρτα αναπηρίας ως αποδεικτικό στοιχείο.
Επισημαίνεται επίσης ότι εκκρεμεί η έκδοση υπουργικής απόφασης με παρόμοιο περιεχόμενο, η οποία αναμένεται να δημοσιευτεί σύντομα. Εφόσον η απόφαση αυτή επαναλάβει την απαίτηση υποβολής γνωματεύσεων ΚΕΠΑ αντί της αποδοχής της ψηφιακής κάρτας αναπηρίας, θα ενισχύει περαιτέρω την παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης και της προστασίας προσωπικών δεδομένων των φοιτητών ΑμεΑ. Η ένσταση αυτή ισχύει και για την επικείμενη υπουργική απόφαση, με αίτημα την πρόληψη ανάλογων παραβιάσεων.
ΙΙ. Νομική τεκμηρίωση
1. Απαξίωση
της ψηφιακής κάρτας αναπηρίας
Σύμφωνα με το άρθρο 106 ν. 4961/2022[1],
η ψηφιακή κάρτα αποτελεί πλήρες αποδεικτικό στοιχείο αναπηρίας και επιτρέπει
την ταυτόχρονη χρήση της σε δημόσιες αρχές χωρίς υποβολή επιπλέον ευαίσθητων
ιατρικών δεδομένων. Η εγκύκλιος παρακάμπτει αυτή τη νομική πρόβλεψη,
δημιουργώντας περιττή υποχρέωση κοινοποίησης ευαίσθητων ιατρικών δεδομένων για
τους φοιτητές ΑμεΑ.
2. Ασυμβατότητα
με το πνεύμα των διατάξεων του άρθρου 76 ν. 4957/2022 (όπως τροποποιήθηκε από
το άρθρο 130 ν. 5224/2025) και με το άρθρο 106 ν. 4961/2022 για την ψηφιακή
κάρτα.
Η εγκύκλιος (ενδεχομένως και η επικείμενη υπουργική απόφαση), στην τρέχουσα
μορφή της, δεν αναγνωρίζει την ψηφιακή κάρτα αναπηρίας ως πλήρες αποδεικτικό
στοιχείο. Αυτό οδηγεί σε ασυμβατότητα με το πνεύμα των ανωτέρω διατάξεων, οι
οποίες εξασφαλίζουν ίση μεταχείριση των ατόμων με αναπηρία και
αναγνωρίζουν την αυτοτέλεια της ψηφιακής ταυτότητας αναπηρίας. Εάν η ψηφιακή
κάρτα δεν γίνεται αποδεκτή, δημιουργείται περιττή υποχρέωση υποβολής πρόσθετων
ιατρικών γνωματεύσεων και παραβιάζεται η αρχή της ίσης μεταχείρισης των
φοιτητών ΑμεΑ.
3. Προστασία
προσωπικών δεδομένων
Η υποχρέωση υποβολής επιπλέον γνωματεύσεων οδηγεί σε περιττή επεξεργασία
ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων υγείας, παραβιάζοντας τα οριζόμενα στον ΓΚΠΔ
(GDPR) και στην εθνική νομοθεσία για την προστασία δεδομένων.
ΙΙΙ. Αίτημα
Με βάση τα παραπάνω, αιτούμαι:
1. Αναθεώρηση της εγκυκλίου ώστε να γίνεται αποδεκτή η ψηφιακή κάρτα αναπηρίας ως πλήρες αποδεικτικό στοιχείο.
2. Αποφυγή περιττής επεξεργασίας ευαίσθητων ιατρικών δεδομένων των φοιτητών ΑμεΑ.
3. Διασφάλιση της ίσης μεταχείρισης των φοιτητών ΑμεΑ και της συμμόρφωσης με την ισχύουσα νομοθεσία (άρθρο 106 ν. 4961/2022 και άρθρο 76 ν. 4957/2022 όπως τροποποιήθηκε από άρθρο 130 ν. 5224/2025).
4. Προσεκτικό έλεγχο της επικείμενης υπουργικής απόφασης πριν τη δημοσίευσή της, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα παραβιάζονται τα δικαιώματα των φοιτητών ΑμεΑ και ότι η ψηφιακή κάρτα αναπηρίας θα γίνεται πλήρως αποδεκτή.
5. Πρόσβαση σε άμεσο πρωτόκολλο παραλαβής της παρούσας ένστασης από το Υπουργείο και τον αρμόδιο υφυπουργό.
IV. Συμπέρασμα
Η εγκύκλιος, όπως έχει εκδοθεί, παραβιάζει το γράμμα και το πνεύμα της
νομοθεσίας για τα ΑμεΑ, υποχρεώνοντας σε επιπλέον, περιττή αποκάλυψη ευαίσθητων
δεδομένων υγείας. Η αποδοχή της ένστασης είναι νομικά βάσιμη και επιβεβλημένη
για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των φοιτητών ΑμεΑ.
Με εκτίμηση,
Ανδρέας Μπαρδάκης
Φοιτητής με αναπηρία (άμεσα θιγόμενος)
Ακτιβιστής για τα δικαιώματα των ΑμεΑ
Δημιουργός της κοινότητας «Συνήγορος των ΑμεΑ»
Μέλος της κοινωνίας των πολιτών βάσει του άρθρου 33 παρ. 3 της Σύμβασης CRPD
E-mail επικοινωνίας:
Κοινοποίηση:
Eθνική
Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ)
e-mail: esaea@otenet.gr
Εθνική Αρχή
Διαφάνειας (Ε.Α.Δ.)
e-mail: kataggelies@aead.gr
Έλαβε Αρ. Πρωτοκόλλου: 51037 ΕΙ 2025 - 26.09.2025
Συνήγορος
του Πολίτη
e-mail: press@synigoros.gr
Κοινοποίηση σε βουλευτές του Ελληνικού Κοινοβουλίου (παράκληση για διανομή σε όλους τους βουλευτές, συμπεριλαμβανομένων των ανεξάρτητων):
Γραφεία
Κοινοβουλευτικών Ομάδων:
ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ – ndko@parliament.gr
ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ – pasok@parliament.gr
ΣΥΡΙΖΑ-ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ – syriza@parliament.gr
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ – kke@parliament.gr
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ – el_lisi@parliament.gr
ΝΕΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ – nea.aristera@parliament.gr
ΝΙΚΗ – nikh@parliament.gr
ΠΛΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ – plefsieleftherias.ko@parliament.gr
ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ – press.office@spartiates.gr
Ανεξάρτητοι/Βουλευτές:
eapostolakis.mp@gmail.com, e.apostolakis@parliament.gr, p.sarakis@parliament.gr, info@linou.gr, a.linou@parliament.gr, g.manousos@parliament.gr, r.christidou@parliament.gr, raliachristidou@gmail.com, i.dimitrokallis@parliament.gr, dimitrokallis71@gmail.com, msalmas@otenet.gr, yotapoulou@gmail.com, iotap@otenet.gr, p.poulou@parliament.gr, dimitris@kyriazidis.com, m.gavgiotakis@parliament.gr, michail.gavgiotakis@gmail.com, info@mchourdakis.gr, nikosp3@yahoo.com, a.avlonitis@parliament.gr, alavlonitis19@gmail.com, k.floros@parliament.gr, asamaras@parliament.gr, m.mparan@parliament.gr, theotzakri@gmail.com, ioannissarakiotis@gmail.com
Παράκληση: Παρακαλείται η παρούσα να διανεμηθεί σε όλους τους βουλευτές, συμπεριλαμβανομένων των ανεξάρτητων, για ενημέρωση σχετικά με την ένσταση και την επικείμενη υπουργική απόφαση.
[1] Σύμφωνα με τον άρθρο 106 ν. 4961/2022:
· Η κάρτα χορηγείται σε άτομα με πιστοποιημένη αναπηρία τουλάχιστον 50% που είναι εγγεγραμμένα στο Ψηφιακό Μητρώο Ατόμων με Αναπηρία.
· Αποτελεί αποδεικτικό της ταυτότητας και της ιδιότητας του ατόμου με αναπηρία έναντι δημόσιων αρχών και τρίτων.
· Διασυνδέεται με το Ψηφιακό Μητρώο ώστε να επιβεβαιώνονται τα χαρακτηριστικά της αναπηρίας και τα ωφελήματα που δικαιούται ο κάτοχος
Επικαιροποίηση 19.10.2025
Διαβιβάσαμε την επιστολή και στην Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας
Email: naa@government.gr
Θέμα: Διαβίβαση ένστασης προς το Υπουργείο Παιδείας για την αποδοχή της Ψηφιακής Κάρτας Αναπηρίας - Αίτημα παρέμβασης της ΕΑΠ
19 Οκτωβρίου 2025
Αξιότιμα μέλη της Εθνικής Αρχής Προσβασιμότητας,
Σας διαβιβάζω την επισυναπτόμενη ένστασή μου¹ προς το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, σχετικά με την εγκύκλιο υπ’ αριθμ. 118904/Ζ1/24.09.2025 (ΑΔΑ: ΛΕ8046ΝΚΠΔ-ΤΙΥ), η οποία δεν αποδέχεται την ψηφιακή κάρτα αναπηρίας ως αποδεικτικό στοιχείο για φοιτητές με αναπηρία.
Η πρακτική αυτή παραβιάζει:
-
το άρθρο 106 του ν. 4961/2022,
-
το άρθρο 76 του ν. 4957/2022, όπως τροποποιήθηκε,
-
καθώς και τις θεμελιώδεις αρχές της ίσης μεταχείρισης και της προστασίας προσωπικών δεδομένων (ΓΚΠΔ).
Καθότι η ΕΑΠ είναι αρμόδια για την προώθηση της συμμόρφωσης της Δημόσιας Διοίκησης προς τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των ΑμεΑ (CRPD), παρακαλώ:
-
να εξετάσετε την επιστολή ως καταγγελία και αναφορά για φαινόμενο θεσμικού αποκλεισμού,
-
να παρέμβετε θεσμικά για την άρση της παράλειψης αποδοχής της ψηφιακής κάρτας αναπηρίας,
-
και να με ενημερώσετε για τον αριθμό πρωτοκόλλου της παρούσας διαβίβασης.
Με εκτίμηση,
Ανδρέας Μπαρδάκης
Ακτιβιστής για τα δικαιώματα των ΑμεΑ
Δημιουργός της κοινότητας «Συνήγορος
των ΑμεΑ»
Μέλος της κοινωνίας των πολιτών βάσει άρθρου 33 παρ. 3 της CRPD
Email Επικοινωνίας:
¹ Έλαβε αρ. πρωτ. ΓΓΑΕ 325 /26-9-2025 από τη
Γενική Γραμματεία Ανώτατης Εκπαίδευσης <gg3@minedu.gov.gr>
που την προώθησε στη Γενική Διεύθυνση Ανώτατης Εκπαίδευσης
<dghe@minedu.gov.gr>, με την ένδειξη: Importance: High.
Επικαιροποίηση 25.10.2025
Δευτέρα 20 Οκτωβρίου 2025
Προς: Συνήγορο του Πολίτη (Αναφορά)
Θέμα: Επείγουσα παρέμβαση για την
εφαρμογή της Κάρτας Αναπηρίας ως πλήρους αποδεικτικού για τη διάρκεια φοίτησης
Αξιότιμε, Συνήγορε του Πολίτη,
Σας υποβάλλω το παρόν υπόμνημα για επείγουσα παρέμβαση, αναφορικά με την εφαρμογή της Κάρτας Αναπηρίας ως πλήρους αποδεικτικού για εξαίρεση της ανώτατης χρονικής διάρκειας φοίτησης λόγω πιστοποιημένης αναπηρίας με ποσοστό αναπηρίας ≥ 50%. Παρά την επείγουσα επιστολή μου[1] προς το Υπουργείο Παιδείας (23/09/2025) και την παρέμβαση της ΕΣΑμεΑ (βλ. άρθρο)[2], το Υπουργείο δεν έχει απαντήσει.
Η πρόσφατη εγκύκλιος[3] αναφορικά με την υποβολή αιτήσεων ορίζει ότι:
"Η αίτηση
υποβάλλεται στη Γραμματεία του Τμήματος ή της Μονοτμηματικής Σχολής εντός
αποκλειστικής προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από την έκδοση των βαθμολογίων της
εξεταστικής περιόδου του Σεπτεμβρίου κατά την οποία συμπληρώνεται η ανώτατη
χρονική διάρκεια φοίτησης της παρ. 1."
Παρά την ακριβή μέτρηση της προθεσμίας από τα βαθμολογικά αποτελέσματα, η ουσιαστική
απαξίωση της Κάρτας Αναπηρίας μέσω της μη συμπερίληψής της δημιουργεί
επείγουσα ανάγκη παρέμβασης, καθώς οι φοιτητές ΑμεΑ κινδυνεύουν να χάσουν τη
δυνατότητα παράτασης. Σε αρκετές σχολές οι αιτήσεις έχουν ήδη ανοίξει και οι
προθεσμίες «τρέχουν».
Η παρέμβαση της ΕΣΑμεΑ, που τελεί σε συνεργασία με το Πλαίσιο Προαγωγής, όπως ορίζει το άρθρο 72, Ν. 4488/2017, ενισχύει τη θεσμική υποστήριξη του αιτήματός μου.
Η στάση του Υπουργείου παραβιάζει ευθέως:
- το άρθρο 106 του ν. 4961/2022 και το άρθρο 20 της ΚΥΑ 16996/16-02-2023, που καθιστούν την ψηφιακή Κάρτα πλήρες αποδεικτικό αναπηρίας,
- το άρθρο 76 του ν. 4957/2022, που προστατεύει την ίση μεταχείριση των φοιτητών με αναπηρία,
- τις διατάξεις του ΓΚΠΔ, καθώς η εγκύκλιος οδηγεί σε αδικαιολόγητη κοινοποίηση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων υγείας.
Η υπόθεση εμπίπτει στις αρμοδιότητες του Συνήγορου του Πολίτη ως Πλαίσιο Προαγωγής των δικαιωμάτων των ΑμεΑ κατά το άρθρο 33 παρ. 3 της Σύμβασης CRPD και το άρθρο 72, Ν. 4488/2017, καθώς αφορά παραβίαση της ισότητας πρόσβασης στην εκπαίδευση και απαξίωση της Κάρτας Αναπηρίας. Η τρέχουσα προθεσμία καθιστά αδύνατη την αναμονή απάντησης, γι’ αυτό αιτείται άμεση και επείγουσα παρέμβαση.
Η αδράνεια και η εγκύκλιος του Υπουργείου συνιστούν ουσιαστική απαξίωση του θεσμού της Κάρτας Αναπηρίας, επηρεάζοντας όλους τους φοιτητές ΑμεΑ και όχι μόνο εμένα προσωπικά.
Με βάση τα παραπάνω, αιτούμαι την άμεση παρέμβασή σας για:
- Την άμεση διασφάλιση ότι η Κάρτα Αναπηρίας θα γίνει αποδεκτή από όλες τις σχολές ως πλήρες αποδεικτικό,
- Την έκδοση οδηγιών ή συστάσεων προς το Υπουργείο Παιδείας ώστε να τηρηθούν οι νόμοι και να προστατευθούν τα προσωπικά δεδομένα, καθώς επίκειται και η έκδοση υπουργικής απόφασης,
- Την επείγουσα εξέταση της υπόθεσης στο πλαίσιο των ειδικών αρμοδιοτήτων σας ως Πλαίσιο Προαγωγής της CRPD,
- Τη διασφάλιση ισότητας και προστασίας όλων των φοιτητών ΑμεΑ.
Σας ευχαριστώ για τη διαρκή στήριξή σας στην προάσπιση των δικαιωμάτων των φοιτητών ΑμεΑ και παραμένω στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε συμπληρωματική πληροφορία ή τεκμηρίωση.
Με εκτίμηση,
Ανδρέας Μπαρδάκης
Φοιτητής με αναπηρία (άμεσα θιγόμενος)
Ακτιβιστής για τα δικαιώματα των ΑμεΑ
Δημιουργός της διαδικτυακής κοινότητας «Συνήγορος των ΑμεΑ»
Μέλος της κοινωνίας των πολιτών βάσει του άρθρου 33 παρ. 3 της Σύμβασης CRPD
Email Επικοινωνίας:
[1] Η επιστολή μου έλαβε αρ. πρωτ. ΓΓΑΕ 325 /26-9-2025 από τη Γενική
Γραμματεία Ανώτατης Εκπαίδευσης <gg3@minedu.gov.gr> και προωθήθηκε (από
τη Γ.Γ.) στη Γενική Διεύθυνση Ανώτατης Εκπαίδευσης <dghe@minedu.gov.gr>,
με την ένδειξη: Importance: High.
[2] ΕΣΑμεΑ: Παρέμβαση για τη συμπερίληψη της Κάρτας Αναπηρίας ως δικαιολογητικό για τη διάρκεια φοίτησης https://www.esamea.gr/el/article/parembash-gia-th-symperilhpsh-ths-kartas-anaphrias-ws-dikaiologhtiko-gia-th-diarkeia-foithshs
[3] (ΑΔΑ: ΛΕ8046ΝΚΠΔ-ΤΙΥ), Εγκύκλιος
υπ’ αρ. 118904/Ζ1, 24/09/2025: «Παροχή διευκρινίσεων
σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 76 του ν. 4957/2022 (Α΄ 141) περί ανώτατης
διάρκειας φοίτησης»
https://diavgeia.gov.gr/decision/view/%CE%9B%CE%958046%CE%9D%CE%9A%CE%A0%CE%94-%CE%A4%CE%99%CE%A5
.png)
23.10.2025: Νεότερη Ενημέρωση - Μία Νίκη Αγωνιστικής Υπομονής
Εδώ, μαζί, ανοίξαμε μία πόρτα - και το κράτος μπήκε μέσα. Η Υπουργική Απόφαση Αρ. 118901/Z1/2025 (ΦΕΚ Β' 5629/20.10.2025), στο άρθρο 8, κατοχυρώνει ότι οι φοιτητές με πιστοποιημένη αναπηρία 50% και άνω εξαιρούνται από τη διαγραφή λόγω υπέρβασης της ανώτατης διάρκειας φοίτησης.
Και κυρίως: η Κάρτα Αναπηρίας - αυτό το εργαλείο της αξιοπρέπειας - αναγνωρίζεται τώρα ρητά ως εναλλακτικό αποδεικτικό στοιχείο προς τη γνωμάτευση της ΚΕΠΑ.
Αυτό δεν ήταν απλώς μια νομική αλλαγή· ήταν μια φωνή που έγινε νόμος. Με τη συμμετοχή, τη διεκδίκηση - και τη θέληση - δείξαμε ότι όταν τα άτομα με αναπηρία μιλούν, μπορούν να αλλάξουν κανόνες.
Όμως ο αγώνας δεν τελειώνει εδώ. Ο επόμενος στόχος είναι: Κανένα ΑμεΑ χωρίς Κάρτα Αναπηρίας.
Γιατί η Κάρτα δεν είναι “προνόμιο”· είναι δικαίωμα. Γιατί το κράτος δεν πρέπει να δίνει χάρη - πρέπει να αναγνωρίζει. Γιατί κάθε δημόσιος θεσμός - όπως και η εκπαίδευση - δεν αντέχει αποκλεισμούς.
Καλώ όλους όσους δεν έχουν Κάρτα να τη ζητήσουν. Αυτός είναι ο δρόμος μας. Να απαιτήσουμε έκδοση και να πετύχουμε. Να μην μείνει κανείς πίσω.
Η δικαιοσύνη σε αυτήν τη χώρα δεν είναι δώρο. Είναι στόχος.
«Συνήγορος των ΑμεΑ»
Ανδρέας Μπαρδάκης
Επικαιροποίηση 24.10.2025
Σήμερα έλαβα επίσημη απάντηση από το Υπουργείο Παιδείας σχετικά με την Κάρτα Αναπηρίας και την εξαίρεση φοιτητών ΑμεΑ από την ανώτατη διάρκεια φοίτησης. Η απάντηση αναφέρεται στη νεότερη Υπουργική Απόφαση 118901/Ζ1/20-10-2025, την οποία είχαμε ήδη κοινοποιήσει χθες ως νίκη για τους φοιτητές ΑμεΑ.
Παρατήρησα όμως ότι το Υπουργείο στην επιστολή του αναφέρεται στην προηγούμενη εγκύκλιο, 118904/Ζ1/24-9-2025, σαν να ισχύει κανονικά, χωρίς να διευκρινίζει αν θα εκδοθεί νέα εγκύκλιος επικαιροποίησης, που να περιλαμβάνει ρητά την Κάρτα Αναπηρίας.
Λόγω της επικείμενης εφαρμογής των αυτοδίκαιων διαγραφών, κινήθηκα άμεσα, υποβάλλοντας τώρα επείγον αίτημα προς το Υπουργείο για την άμεση έκδοση διορθωτικής εγκυκλίου και ζητώντας πρωτόκολλο παραλαβής.
Στόχος μας είναι να διασφαλιστεί ότι κανένας φοιτητής ΑμεΑ δεν θα κινδυνεύσει από παράνομη διαγραφή λόγω μη αναγνώρισης της Κάρτας Αναπηρίας από τις γραμματείες των ΑΕΙ.
Η επιστολή μου (24.10.2025)
Σύνδεσμος: https://docs.google.com/document/d/1Ec-PF7EdvnR1StmObX5e1wpiTw8szEV5uGdi3i_tzvI/edit?usp=sharing
Η πρόσφατη Υπουργική Απόφαση 118901/Ζ1/2025 (ΦΕΚ Β’ 5629/20.10.2025), αν και αναγνωρίζει την Κάρτα Αναπηρίας, δεν προβλέπει μεταβατική ρύθμιση, αφήνοντας εκτός φοίτησης πλήθος φοιτητών που εισήχθησαν νομίμως. Επιπλέον, κάνω αναφορά και για όσους έχουν οριστικοποιημένες συντάξεις αναπηρίας μέσω διοικητικών αποφάσεων.
Ζητείται η άμεση παρέμβαση του Θεσμού για να αποτραπούν άδικες διαγραφές και να αποκατασταθεί η νομιμότητα.
· Εθνική Αρχή Διαφάνειας
· Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ)
· Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας
· Υπουργό Επικρατείας (Συντονιστικός Μηχανισμός για θέματα ΑμεΑ)
· Όλες οι Κοινοβουλευτικές Ομάδες και Ανεξάρτητοι Βουλευτές της Βουλής των Ελλήνων
Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2025
Προς:
Τον Ανεξάρτητο Θεσμό του
Συνηγόρου του Πολίτη
(Αναφορά υπ’ αρ. Φακέλου Υπόθεσης: 380776)
Θέμα: Συμπληρωματικά
στοιχεία για την αυθαίρετη μεταβολή των όρων εισαγωγής και φοίτησης
φοιτητών με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις - παράβαση της Σύμβασης CRPD και των άρθρων 20 και 21 του Συντάγματος
Κύριε Συνήγορε του Πολίτη,
Σε συνέχεια της ανωτέρω αναφοράς μου, υποβάλλω συμπληρωματικά στοιχεία που τεκμηριώνουν την ανάγκη άμεσης παρέμβασης του Θεσμού, δεδομένου ότι διαπιστώνονται πρακτικές υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και πολιτικές/νομοθετικές ρυθμίσεις, οι οποίες ενδεχομένως υπερβαίνουν την αρμοδιότητα των οργάνων και έχουν σοβαρές συνέπειες για τα δικαιώματα των φοιτητών με αναπηρία.
1. Αυθαίρετη μεταβολή μέσω εγκυκλίων χωρίς νομοθετική εξουσιοδότηση
Μέχρι και το ακαδημαϊκό έτος
2020–2021, για την Πιστοποίηση Αναπηρίας υποψηφίων για εισαγωγή στην
Τριτοβάθμια Εκπαίδευση από τα Κέντρα Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕ.Π.Α.), λαμβανόταν
ακόμα υπόψη η εγκύκλιος Φ.251/171726/Α5/4.11.2019 (ΑΔΑ: ΨΑ9Χ4653ΠΣ-4ΚΞ), η
οποία, προέβλεπε ρητά ότι οι παλαιές γνωματεύσεις Υγειονομικών
Επιτροπών (νομαρχιών, πρώην ΙΚΑ, Ασφαλιστικών Ταμείων), εφόσον ήταν ακόμα σε
ισχύ ή ήταν ισόβιας ισχύος, γίνονταν αποδεκτές για την
εισαγωγή υποψηφίων στο ποσοστό 5% των ατόμων με σοβαρές παθήσεις.
Από το έτος 2021, δηλαδή, από το ακαδημαϊκό έτος 2022-23 και εξής, χωρίς να
έχει επέλθει καμία αλλαγή στη σχετική νομοθεσία, απ’ όσο γνωρίζουμε, η
ίδια υπηρεσία (Γενική Διεύθυνση Ψηφιακών Συστημάτων,
Υποδομών και Εξετάσεων) του Υπουργείου Παιδείας κατήργησε
με μεταγενέστερες εγκυκλίους τη δυνατότητα χρήσης των παλαιών, προ ΚΕΠΑ,
γνωματεύσεων. Δεν είμαστε σε θέση να επιβεβαιώσουμε αν η υπηρεσία διέθετε
νομική εξουσιοδότηση για την ενέργεια αυτή, η οποία ενδεχομένως συνιστά
υπέρβαση αρμοδιότητας. [1]
Δεν έχουμε υπόψη μας διάταξη νόμου ή υπουργικής απόφασης που να θεμελιώνει την ενέργεια αυτή και δεν είναι σαφές αν η υπηρεσία διέθετε την απαιτούμενη αρμοδιότητα. Η πρακτική αυτή ενδέχεται να συνιστά υπέρβαση αρμοδιότητας και ενδεχομένως αντίκειται στην αρχή της νομιμότητας και στο άρθρο 43 του Συντάγματος. Εν προκειμένω, η διοίκηση ενδέχεται να «νομοθέτησε» μέσω εγκυκλίων, χωρίς να τηρείται η προβλεπόμενη ιεραρχία των κανόνων δικαίου.
2. Νέα Υπουργική Απόφαση 118901/Ζ1/2025 (ΦΕΚ Β’
5629/20.10.2025)
Η απόφαση στο άρθρο 8 εισάγει εξαιρέσεις
από το ανώτατο όριο φοίτησης για φοιτητές με αναπηρία ≥50%. Σημειώνεται
ότι, χάρη στην έγκαιρη παρέμβασή μου, η Κάρτα Αναπηρίας συμπεριλήφθηκε ρητά ως
πλήρες αποδεικτικό αναπηρίας, αποτρέποντας τον αρχικό αποκλεισμό της από τη
σχετική εγκύκλιο (ΑΔΑ: ΛΕ8046ΝΚΠΔ-ΤΙΥ), η οποία δεν έχει επικαιροποιηθεί, μέχρι
στιγμής, με τη συμπερίληψη της Κάρτας Αναπηρίας. Ωστόσο, εξακολουθεί να μην
προβλέπεται μεταβατική ρύθμιση για φοιτητές που ήδη φοιτούν με παλαιές
γνωματεύσεις, δημιουργώντας επείγουσα ανάγκη προστασίας των
δικαιωμάτων τους. [2]
Έτσι, δημιουργείται ευθεία απειλή διαγραφής φοιτητών με
αναπηρία, οι οποίοι είχαν εισαχθεί νομίμως με προϋφιστάμενες γνωματεύσεις
ισοβίου ισχύος, αλλά δεν διαθέτουν γνωμάτευση ΚΕ.Π.Α. ούτε δύνανται να εκδώσουν
Ψηφιακή Κάρτα Αναπηρίας βάσει του Ν. 4961/2022, αφού οι γνωματεύσεις τους δεν
αναγνωρίζονται από το Ψηφιακό Μητρώο ΑμεΑ.
Σημειώνεται επίσης ότι αρκετοί φοιτητές με αναπηρία μπορεί ταυτόχρονα να έχουν οριστικοποιημένες
συντάξεις αναπηρίας μέσω διοικητικών αποφάσεων (αποφάσεων διευθυντών),
χωρίς να διαθέτουν γνωμάτευση ΚΕΠΑ σε ισχύ. Η πρακτική της Υπουργικής Απόφασης
Αρ. 118901/Ζ1/2025, να απαιτεί αποκλειστικά γνωμάτευση ΚΕΠΑ, αποκλείει έτσι
και αυτούς τους φοιτητές που ήδη έχουν νομική αναγνώριση αναπηρίας
μέσω σύνταξης, δημιουργώντας τις ίδιες δυσμενείς συνέπειες για τα δικαιώματα
αυτών των πολιτών. [3]
3.
Παραβίαση συνταγματικών και διεθνών υποχρεώσεων
Η πρακτική αυτή αντίκειται:
·
στο άρθρο
20 παρ. 1 του Συντάγματος, που κατοχυρώνει το δικαίωμα προηγούμενης
ακρόασης και αποτελεσματικής διοικητικής προστασίας, [4]
·
στο άρθρο
21 παρ. 6 του Συντάγματος, που επιβάλλει στο κράτος τη λήψη ειδικών
μέτρων υπέρ των ατόμων με αναπηρία,
· και στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (CRPD), ιδίως στα άρθρα 5 (ισότητα και μη διάκριση), 24 (εκπαίδευση) και 33 παρ. 3 (συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών). [5]
Η επιβολή πρόσθετων όρων χωρίς νομοθετική βάση συνιστά έμμεση διάκριση λόγω αναπηρίας και παραβίαση της αρχής της εμπιστοσύνης του διοικουμένου προς τη διοίκηση.
4. Αίτημα
Κατόπιν των ανωτέρω, ζητώ από τον Θεσμό σας:
1.
Να
διερευνήσει την αιτία και τη νομιμότητα της μεταβολής των
προϋποθέσεων εισαγωγής με το 5% από το ακαδημαϊκό έτος 2022-23 και εξής.
2.
Να
εξετάσει κατά πόσο η Γενική Διεύθυνση Ψηφιακών Συστημάτων, Υποδομών και
Εξετάσεων προέβη σε ενδεχομένως αυθαίρετη μεταβολή των εγκυκλίων χωρίς
σχετική εξουσιοδότηση.
3.
Να
ελεγχθεί η ΥΑ 118901/Ζ1/2025 (ΦΕΚ Β’ 5629/20.10.2025) υπό το
πρίσμα των υποχρεώσεων της Ελλάδας από τη CRPD.
4.
Να
διατυπώσει σύσταση προς το Υπουργείο Παιδείας για την αποκατάσταση των
δικαιωμάτων των φοιτητών με αναπηρία, συμπεριλαμβανομένων όσων έχουν
εισαχθεί με ισόβιες γνωματεύσεις προ ΚΕΠΑ ή έχουν οριστικοποιημένες
συντάξεις αναπηρίας μέσω διοικητικών αποφάσεων, και να αναγνωριστούν όλες
οι σχετικές πιστοποιήσεις αναπηρίας για σκοπούς φοίτησης.
Λόγω της στενής προθεσμίας για επικείμενες διαγραφές, καθώς και της υφιστάμενης
ασυμβατότητας μεταξύ της εγκυκλίου που δεν έχει επικαιροποιηθεί
και της ΥΑ 118901/Ζ1/2025, να προβλεφθεί μεταβατική ρύθμιση που να
καλύπτει τους φοιτητές που δεν διαθέτουν ΚΕΠΑ ή Κάρτα Αναπηρίας.
5. Κοινοποίηση
Η παρούσα κοινοποιείται για ενημέρωση και ενέργειες:
·
Εθνική Αρχή Διαφάνειας
Έλαβε Αρ. Πρωτοκόλλου: 57895 ΕΙ 2025 - 03/11/2025
· Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ)
· Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας
· Υπουργό Επικρατείας (Συντονιστικός Μηχανισμός για θέματα ΑμεΑ)
· Όλες οι Κοινοβουλευτικές Ομάδες και Ανεξάρτητοι Βουλευτές της Βουλής των Ελλήνων
Με εκτίμηση,
Ανδρέας Μπαρδάκης
Ακτιβιστής για τα δικαιώματα των ΑμεΑ
Δημιουργός της κοινότητας «Συνήγορος των ΑμεΑ»
Μέλος της Κοινωνίας των Πολιτών βάσει του άρθρου 33 παρ. 3 της CRPD
Email Επικοινωνίας:
[1] Σχετικές οι εγκύκλιοι: ΑΔΑ: ΨΑ9Χ4653ΠΣ-4ΚΞ, ΑΔΑ: 78ΝΞ46ΜΤΛΗ-ΦΟΜ, ΑΔΑ: Ψ8ΧΤ46ΜΤΛΗ-4ΞΛ, ΑΔΑ: 9ΔΓ446ΜΤΛΗ-Η7Ε
[2] Η έλλειψη μεταβατικής διάταξης σημαίνει
ότι οι φοιτητές που ήδη φοιτούν με παλαιές γνωματεύσεις ΑμεΑ τίθενται άμεσα σε
κίνδυνο διαγραφής, χωρίς να τους παρέχεται καμία προστασία ή δυνατότητα
προσαρμογής στο νέο καθεστώς, παρά το γεγονός ότι εισήχθησαν νόμιμα με βάση το
προηγούμενο πλαίσιο.
[3] Θα επανέλθω με νέα αναφορά, δεδομένου ότι
ο Ν. 4961/2022, παρά την αναφορά του στην ισχύ πιστοποιήσεων αναπηρίας,
φαίνεται να αποκλείει σημαντικό μέρος των ΑμεΑ από το Ψηφιακό Μητρώο ΑμεΑ και,
κατά συνέπεια, από την έκδοση Κάρτας Αναπηρίας. Οι αποκλεισμένοι δεν διαθέτουν
γνωμάτευση ΚΕ.Π.Α. ή δεν μπορούν να καταχωριστούν λόγω παλαιών πιστοποιήσεων ή
άλλων λόγων (π.χ. οριστικοποιήσεις συντάξεων αναπηρίας), με αποτέλεσμα να
τίθενται σε κίνδυνο τα δικαιώματά τους και οι παροχές που τους αναλογούν. Το
πρόσφατο ζήτημα της φοιτητικής φοίτησης είναι απλώς η πλέον ορατή συνέπεια
αυτής της γενικότερης διάκρισης.
[4] Η Υπουργική Απόφαση 118901/Ζ1/2025 και οι
σχετικές εγκύκλιοι πλήττουν ουσιωδώς τα δικαιώματα των φοιτητών με αναπηρία,
χωρίς προηγούμενη ακρόαση των θιγόμενων, παραβιάζοντας έτσι το άρθρο 20 του
Συντάγματος, το οποίο κατοχυρώνει το δικαίωμα στην έννομη προστασία και στην
προηγούμενη ακρόαση πριν ληφθεί οποιοδήποτε μέτρο σε βάρος των δικαιωμάτων ή
συμφερόντων τους.
[5] Η παρούσα υπόθεση, πέραν της ουσιαστικής παραβίασης των δικαιωμάτων φοιτητών με αναπηρία, συνιστά και ευθεία προσβολή του άρθρου 33 παρ. 3 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (CRPD), καθότι το Υπουργείο Παιδείας, ως όφειλε, δεν διασφάλισε τη συμμετοχή και τη διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών και τους εκπροσώπους των ΑμεΑ κατά τη διαμόρφωση των εγκυκλίων και της Υπουργικής Απόφασης 118901/Ζ1/2025. Η παράλειψη αυτή αντιβαίνει στο θεσμικό πλαίσιο συνεργασίας του Πλαισίου Προαγωγής (άρθρο 72, Ν. 4488/2017) και στην υποχρέωση του κράτους να υλοποιεί τις πολιτικές για τα ΑμεΑ με ενεργό συμμετοχή των ίδιων των ενδιαφερομένων, όπως ρητά προβλέπει η CRPD.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε, εφόσον επιθυμείτε απάντηση στο ερώτημα σας, καλύτερα να έρθετε στη διαδικτυακή ομάδα του Facebook «Συνήγορος των ΑμεΑ», διότι εδώ πλέον δεν προλαβαίνουμε να δίνουμε απαντήσεις, καθώς τα ερωτήματα που λαμβάνουμε σε καθημερινή βάση είναι πάρα πολλά.
Ο σύνδεσμος που οδηγεί στην ομάδα μας: https://www.facebook.com/groups/sinigoros.amea/