Άνιση μεταχείριση στο επίδομα απόλυτης αναπηρίας για τους συνταξιούχους θανάτου.

 Σε συνέχεια της αρχικής αναφοράς μας με θέμα "Αμφιλεγόμενη ανάρτηση του e-ΕΦΚΑ σχετικά με το δικαίωμα του επιδόματος απόλυτης αναπηρίας σε συνταξιούχους θανάτου (21.07.2023)", η οποία διαβιβάστηκε από το Υπουργείο Εργασίας στο Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογενείας, θελήσαμε να στείλουμε πρόσθετες παρατηρήσεις επί του θέματος.
Ακολουθεί το κείμενο της επιστολής μας.

Τετάρτη 27 Δεκεμβρίου 2023

Προς: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
 & ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ
Γενικός Γραμματέας
ΠΥΡΡΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ
Email: secgensocial@minscfa.gov.gr

Έλαβε αρ. πρωτ. 113656/29.12.2023

ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
Προϊστ. Γενικής Δ/νσης
ΔΙΑΚΟΥΜΑΚΟΥ ΑΘΗΝΑ
Email: gdp@yeka.gr

Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης,
Δ/νση Υποστήριξης Ανθρώπινου Δυναμικού και Υπηρεσιών, Τμήμα Γραμματείας (Κεντρικό Πρωτόκολλο), μας ενημέρωσε ότι η επιστολή μας έλαβε τους υπ' αρ. πρωτ. 113656/29.12.2023 και 113657/29.12.2023, οι οποίοι χρεώθηκαν στο Υπουργείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Οικογενείας (113657) και στη Γ.Γ. Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας (113656).

Κοινοποίηση:
ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ
(Παρακαλείται όπως τοποθετηθεί επί του ζητήματος)
Email: esaea@otenet.gr

 

Θέμα: «Πρόσθετες παρατηρήσεις επί της αναφοράς μας με θέμα “Αμφιλεγόμενη ανάρτηση του e-ΕΦΚΑ σχετικά με το δικαίωμα του επιδόματος απόλυτης αναπηρίας σε συνταξιούχους θανάτου” (21.07.2023)».

Αξιότιμοι κύριοι,
σε συνέχεια της αναφοράς μας, [1]   που σας προωθήθηκε από το Υπουργείο Εργασίας (Γενική Γραμματεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Γενική Διεύθυνση Κοινωνικής Ασφάλισης, Διεύθυνση Παροχών Κύριας Σύνταξης, Τμήμα Σύνταξης και Επιδομάτων Αναπηρίας), με το υπ’ αρ. πρωτ. 111799/20.12.2023, έγγραφο του, [2]  επιθυμούμε να συμπληρώσουμε την αναφορά μας με τις εξής παρατηρήσεις:

1. Ο σκοπός που εξυπηρετεί το επίδομα απόλυτης αναπηρίας, σύμφωνα με τον Συνήγορο του Πολίτη, είναι η ανακούφιση ατόμων, των οποίων η κατάσταση της υγείας είναι τόσο σοβαρή, ώστε εξαρτώνται διαρκώς από τη συμπαράσταση άλλου προσώπου. Δηλαδή, ο σκοπός του συγκεκριμένου επιδόματος εξυπηρετεί την αντιμετώπιση της εξάρτησης του απόλυτα ανάπηρου από τρίτα πρόσωπα. [3]

2.  Όταν ο αρχικός νομοθέτης θέσπισε για πρώτη φορά (έτος 1951) την προσαύξηση λόγω απόλυτης αναπηρίας στις συντάξεις των συνταξιούχων λόγω αναπηρίας, καθώς και στις συντάξεις των μελών οικογενείας αποβιώσαντος ησφαλισμένου ή συνταξιούχου, ενώ στη συνέχεια επεκτάθηκε στους τυφλούς συνταξιούχους γήρατος (έτος 1966), κατόπιν επεκτάθηκε στους ασφαλισμένους όλων των ασφαλιστικών οργανισµών αρµοδιότητας του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας (έτος 1981), δεν είχε στο σκεπτικό του τον μετέπειτα διαχωρισμό των ασφαλισμένων σε «νέους» και «παλιούς», δηλαδή τους ασφαλισμένους πριν από την 1.1.1993 και τους ασφαλισμένους μετά από την 1.1.1993. [4]
Αφού ήδη είχε καθιερωθεί από το Σύνταγμα η ισότητα των Ελλήνων έναντι του νόμου, ο αρχικός νομοθέτης δεν θα μπορούσε να είχε στο σκεπτικό του τη μεταχείριση κατά ανόμοιο τρόπο των ουσιωδώς όµοιων πραγµάτων, σχέσεων ή καταστάσεων και κατηγοριών προσώπων, εισάγοντας εξαιρέσεις και κάνοντας εν γένει διακρίσεις.

3. Διαφωνούμε με την απάντηση που λάβαμε από τον e-ΕΦΚΑ.

Το Τμήμα Νομοθεσίας Συντάξεων Μισθωτών μας απάντησε με έγγραφό του, υπ’ αρ. πρωτ. 590556/18.10.2023. [5]

Κατά την άποψη του e-ΕΦΚΑ, επειδή στη διάταξη του ν. 2084/1992, άρθρο 30, δεν αναφέρονται τα μέλη οικογένειας, σε αντίθεση με τη διάταξη του άρθρου 42, ν. 1140/1981 (για ασφαλισμένους για πρώτη φορά έως 31.12.1992), όπου αναφέρονται, ο ασφαλιστικός οργανισμός ερμηνεύει και θεωρεί, υποκειμενικά κατά τη γνώμη μας, ότι από τη γραμματική διάταξη του νόμου εξαιρούνται οι συνταξιούχοι λόγω θανάτου!

Εμείς όμως διαφωνούμε με την ως άνω άποψη καθώς:

α) Δεν έχουμε υπόψη μας να εκδόθηκε ποτέ κάποια εγκύκλιος ή οδηγία του πρώην ΙΚΑ ή του ΕΦΚΑ, όλα αυτά τα χρόνια, από το έτος 1992 έως και σήμερα, που να ερμηνεύει τη διάταξη του άρθρου 30, ν. 2084/1192 με τον ίδιο τρόπο που ερμηνεύει σήμερα ο e-ΕΦΚΑ, δηλαδή ως εξαίρεση από το επίδομα απόλυτης αναπηρίας για τους συνταξιούχους θανάτου που έλκουν το δικαίωμά τους από θανόντες που ήταν «νέοι» ασφαλισμένοι.
Αντίθετα, σε κάθε εγκύκλιο και οδηγία που διαβάζουμε, όπως και στα βιβλία [6]  του τ. Διευθυντή ΙΚΑ, κ. Κωνσταντίνου Δ. Λαναρά («Η ασφάλιση στο ΙΚΑ» & «Η ασφάλιση στον ΕΦΚΑ»), διαπιστώνουμε ότι ανάμεσα στους δικαιούχους του επιδόματος απόλυτης αναπηρίας αναφέρονται πάντα και τα μέλη οικογενείας αποβιώσαντος ησφαλισμένου ή συνταξιούχου, χωρίς διάκριση, ανεξάρτητα δηλαδή αν ο αποβιώσας είχε υπαχθεί στην ασφάλιση πριν ή μετά την 1.1.1993.

β) Εκτιμούμε ότι η διάταξη του άρθρου 30, ν. 2084/1992 είχε ως μοναδικό σκοπό τη διαφοροποίηση του τρόπου υπολογισμού της προσαύξησης στους δικαιούχους που αναφέρονται. Χαρακτηριστική και η προσθήκη που έγινε αργότερα (έτος 2012)[7] για τους τυφλούς συνταξιούχους λόγω γήρατος (ήταν ήδη δικαιούχοι από την αρχική διάταξη του ν. 2084/1992), προκειμένου να εξομοιωθεί ο τρόπος υπολογισμού της προσαύξησης στους συνταξιούχους αυτούς με τον υπολογισμό που ισχύει για όσους ασφαλίστηκαν πριν από την 1.1.1993 (Εγκύκλ. ΙΚΑ 44/2012, ΕΑΕΔ 2012, σελ. 720), όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε και από την αιτιολογική έκθεση του νόμου. [8] 
Η συγκεκριμένη εξομοίωση για τους τυφλούς ήταν εύλογη και δίκαιη.

Τελικά, όταν διαβάζουμε προσεκτικά τη διάταξη του άρθρου 30, ν. 2084/1992, διαπιστώνουμε ότι διατυπωμένη, με ρητό τρόπο, εξαίρεση συγκεκριμένης κατηγορίας δικαιούχων δεν υφίσταται στη γραμματική διατύπωση του νόμου.

4. Καταλήγοντας, υπενθυμίζουμε ότι ο σύγχρονος νομοθέτης θα πρέπει να λάβει υπόψη του τις τελικές παρατηρήσεις και συστάσεις της Επιτροπής του ΟΗΕ, για τη Σύμβαση των Δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, προς την αρχική έκθεση της Ελλάδας. [9]

Παρατήρηση υπ’ αρ. 40 και παρατήρηση, υπ’ αρ. 41 (Σεπτέμβριος 2019):

Ανεκτό βιοτικό επίπεδο και κοινωνική προστασία (άρθρο 28)

40.       Η Επιτροπή ανησυχεί ότι τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία όπως προβλέπονται στο Άρθρο 28 της Σύμβασης έχουν επηρεαστεί αρνητικά από, μεταξύ άλλων:

(α)       Τις αλλαγές στην ασφαλιστική νομοθεσία και στο σύστημα πιστοποίησης της αναπηρίας.

(β)        Την ασυνέπεια της εθνικής νομοθεσίας σε σχέση με την φοροαπαλλαγή των προνοιακών επιδομάτων αναπηρίας, καθώς και την ανεπαρκή προστασία τους από κατάσχεση.

(γ)        Αναφορές περί άνισης μεταχείρισης στην κατανομή των επιδομάτων στα άτομα με αναπηρία.

41.       Η Επιτροπή συνιστά στο συμβαλλόμενο Κράτος να αναμορφώσει τις σχετικές νομοθετικές διατάξεις και πρακτικές που αφορούν προνοιακά επιδόματα, παροχές, συντάξεις και φοροαπαλλαγές για τα άτομα με αναπηρία, εναρμονίζοντας τους υπάρχοντες κανόνες και καταργώντας κανόνες και πρακτικές που παράγουν διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένων αυτών που υπάρχουν στο σύστημα πιστοποίησης της αναπηρίας. Η Επιτροπή συνιστά, επίσης, στο συμβαλλόμενο Κράτος να διασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή του υπάρχοντος πλαισίου κοινωνικής προστασίας, και προοδευτικά να αναπτύξει περαιτέρω μέτρα για τη διασφάλιση επαρκούς βιοτικού επιπέδου για τα άτομα με αναπηρία.

Με εκτίμηση,
Ανδρέας Μπαρδάκης,

ακτιβιστής για τα δικαιώματα των ΑμεΑ,
δημιουργός της διαδικτυακής κοινότητας «Συνήγορος των ΑμεΑ» (98.000 μέλη).

 

ΥΓ. Παρακαλώ, όπως με ενημερώσετε άμεσα για τον αριθμό πρωτοκόλλου που θα λάβει το παρόν ως εισερχόμενο μήνυμα.

Επισυνάπτεται ψηφιακά βεβαιωμένο έγγραφο, σύμφωνα και με τις διατάξεις του Ν. 4727/2020, άρθρα 27, 29.

---

[1] Το κείμενο της αναφοράς μας: https://drive.google.com/file/d/1HfUcknJ6fuFn0cq1AGtZCKxDjlNHIXP5/view?usp=sharing

 

[2] Το έγγραφο της διαβίβασης της αναφοράς μας από το Υπουργείο Εργασίας: https://drive.google.com/file/d/195AthcfcgL8gpvnx-XB7ICjyE20yDXzE/view?usp=sharing

 

[3] Βλ. Πόρισμα ΣτΠ, «Χορήγηση Επιδόματος Απολύτου Αναπηρίας σε συνταξιούχους γήρατος», Ιανουάριος 2008. Πηγή: https://old.synigoros.gr/?i=health-and-social-welfare.el.epidomata.12758 και https://old.synigoros.gr/resources/docs/113878.pdf

 

[4] Ο νοµοθέτης, αναγνωρίζοντας ότι πρέπει να συνδράµει τους ασφαλισµένους αναπήρους, όταν αυτοί βρίσκονται σε κατάσταση που απαιτεί συνεχή επίβλεψη περιποίηση και συµπαράσταση άλλου προσώπου, αποφάσισε, µε την παράγραφο 10 του άρθρου 29 του Α.Ν. 1846/1951, τη χορήγηση του επιδόµατος απόλυτης αναπηρίας στους συνταξιούχους αναπηρίας και θανάτου του ΙΚΑ. Στη συνέχεια, µε την παράγραφο 20 του Ν. 4496/1966, το επίδοµα αυτό χορηγήθηκε και στους συνταξιούχους γήρατος του ΙΚΑ που είναι τυφλοί. Με το άρθρο 42, παράγραφος 3 του Ν. 1140/1981, επεκτάθηκε η χορήγηση του εν λόγω επιδόµατος στους ασφαλισµένους όλων των ασφαλιστικών οργανισµών αρµοδιότητας του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας.
(Επίσης από το ως άνω Πόρισμα ΣτΠ).

 

[5] Η απάντηση από τον e-ΕΦΚΑ: https://drive.google.com/file/d/1kbQSGPfX5a_1m4bc6cPWpfXBha6ene1l/view

 

[6] Βλ. Κωνσταντίνου Δ. Λαναρά, Η Ασφάλιση στο ΙΚΑ, Αθήνα 2015, σελ. 572, Η Ασφάλιση στον ΕΦΚΑ, Αθήνα 2019, σελ. 585-586, τα οποία κάνουν αναφορά στα άρθρα 42, παρ. 3, Ν. 1140/1981, 60, Ν. 3518/2016 και 26 παρ. 1 Ν. 4075/2012. Εγκύκλιοι ΙΚΑ 36/2007, 44/2012, ΕΑΕΔ 2012 σελ. 720.
 

[7] Ν. 4075/2012, άρθρο 26 «Ρυθμίσεις ασφαλιστικών θεμάτων», παρ. 2:
Στο τέλος της παρ. 2 του άρθρου 30 του ν. 2084/1992 προστίθεται εδάφιο ως ακολούθως:

«Το επίδομα απολύτου αναπηρίας του άρθρου 42 του ν. 1140/1981, όπως ισχύει μέχρι σήμερα, χορηγείται στους τυφλούς οι οποίοι ασφαλίστηκαν μετά την 1.1.1993 σε φορείς κύριας και επικουρικής ασφάλισης που υπάγονται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.»

[8] Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του ν. 4075, για το άρθρο 26:

«Με τις παραγράφους 1 και 2 της διάταξης αυτής αίρεται η διάκριση των τυφλών συνταξιούχων ασφαλισθέντων προ και μετά την 1.1.1993».

[9] Τον Σεπτέμβριο του 2019, για πρώτη φορά στην ιστορία, η Ελλάδα εξετάστηκε από

την Επιτροπή των ΗΕ, σε μια εφ’ όλης της ύλης δημόσια ακρόαση, στην έδρα των

ΗΕ στη Γενεύη, σχετικά με την τήρηση των υποχρεώσεων του κράτους προς τα

άτομα με αναπηρία, όπως αυτές απορρέουν από τη Σύμβαση που κύρωσε η χώρα

μας με το ν. 4074/2012.

Πηγή: Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ).
Σύνδεσμος: http://139.144.147.121/publications/others/4441-telikes-paratiriseis-stin-arxiki-ekthesi-tis-elladas-apo-tin-epitropi-toy-oie-gia-ta-dikaiomata-ton-atomon-me-anapiria

Επικαιροποίηση 28.12.2023
Προωθήσαμε την επιστολή μας και στο VI. Τμήμα Γραμματείας (κεντρικό πρωτόκολλο) του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογενείας.
E-mail: protokolo@ypakp.gr

Επικαιροποίηση 29.12.2023
Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Δ/νση Υποστήριξης Ανθρώπινου Δυναμικού και Υπηρεσιών, Τμήμα Γραμματείας (Κεντρικό Πρωτόκολλο), μας ενημέρωσε ότι η επιστολή μας έλαβε τους υπ' αρ. πρωτ. 113656/29.12.2023 και 113657/29.12.2023, οι οποίοι χρεώθηκαν στο Υπουργείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Οικογενείας (113657) και στη Γ.Γ. Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας (113656).